Nếu nói về độ an toàn cùng với những khoản lợi nhuận ổn định theo thời gian thì phần lớn các nhà đầu tư sẽ chọn mua trái phiếu. Tuy nhiên về tính thanh khoản của trái phiếu vẫn đang là một dấu hỏi lớn. Có thể xem tính thanh khoản là một rủi ro mà các nhà đầu tư gặp phải khi mua trái phiếu.
Tìm hiểu các rủi ro về tính thanh khoản của trái phiếu có nghĩa là gì, bên cạnh đó những đặc trưng và nguyên nhân gây ra rủi ro đó sẽ được làm rõ. Thông qua bài viết này, Nguontaichinh.com muốn các bạn có thêm những kiến thức nền tảng nhưng không kém phần quan trọng khi đầu tư vào trái phiếu.
Mục lục
Rủi ro tính thanh khoản của trái phiếu là gì?
Rủi ro tính thanh khoản trái phiếu hiểu theo tiếng Anh là Liquidity Risk of Bonds được đo lường bằng cách sử dụng chênh lệch giá mua và giá bán. Tại đó giá mua là giá mà tại đó đại lý sẽ mua chứng khoán từ nhà đầu tư và giá bán là giá mà các đại lý sẽ bán chứng khoán cho nhà đầu tư.
Với những công cụ có mức độ thanh khoản cao thì độ chênh lệch giữa giá mua và giá bán sẽ rất nhỏ và không bị ảnh hưởng bởi quy mô giao dịch. Tuy vậy, khi thanh khoản suy giảm, chênh lệch giá mua sẽ mở rộng.
Đối với các nhà đầu tư muốn đầu tư an toàn sẽ được hưởng lợi từ các phương pháp tiếp cận quản lý danh mục đầu tư nhận thức rủi ro một cách linh hoạt.
Ví dụ những chiến lược có sự kết hợp tính ổn định của trái phiếu chính phủ với các đặc tính sinh lời của tín dụng doanh nghiệp có thể thu lại được lợi suất hấp dẫn trong khi giảm rủi ro thanh khoản. Việc cân bằng mức độ rủi ro đối với các nền kinh tế và các ngành công nghiệp khác nhau với những đặc điểm rủi ro và thanh khoản khác nhau sẽ giúp tạo ra một hồ sơ rủi ro, phần thưởng tổng thể hiệu quả hơn. Trong khi trái phiếu chính phủ chỉ mang lại một ít thu nhập, chúng có thể nâng cao tính thanh khoản của chiến lược tổng thể.
Ngược lại với những nhà đầu tư đã có ý thức về rủi ro nên đã tiếp cận với các quỹ trái phiếu ETF. Thực tế, Cơ quan Quản lý Tài chính của Vương quốc Anh gần đây đã công bố một cuộc điều tra về khả năng phục hồi của các ETF và khả năng của chúng để cung cấp mức thanh khoản dự kiến trong thời điểm thị trường đang căng thẳng theo đại diện của AB và các nhà quản lý tài sản hàng đầu khác.
Do thị trường trái phiếu quá rộng lớn và đa dạng nên khó có thể tái tạo một cách chính xác. Do vậy, ETF thường sử dụng phương pháp lấy mẫu để tạo ra sự tiếp xúc đại diện cho các thị trường cơ sở đã chọn của họ.
Chính vì điều này sẽ khiến họ dễ bị tổn thương nếu các khoản mua lại lớn được kích hoạt các lệnh bán ở những nơi không có tính thanh khoản, đặc biệt là ở những thị trường có rủi ro cao như các công ty có năng suất cao hoặc thị trường mới nổi. Việc tái cân bằng thường xuyên có thể làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của ETF nhất là trong thời kỳ chi phí giao dịch cao.
Vì là thị trường đại lý và mỗi đại lý đều cung cấp, báo giá, đặt giá thầu cho riêng mình. Vậy nên tùy theo mỗi người mà sẽ có cách giải thích về tính thanh khoản khác nhau. Cách tốt nhất là so sánh báo giá từ những đại lý khác nhau và chọn giá chào mua thấp nhất và giá chào bán cao nhất, đây được gọi là chênh lệch giá mua và giá bán trên thị trường.
Với những nhà đầu tư đang nắm giữ trái phiếu đã đến ngày đáo hạn nhưng không có được vị thế của mình trên thị trường thì rủi ro thanh khoản không quá quan trọng. Còn trường hợp nhà đầu tư muốn đánh dấu vị thế của mình trên thị trường thì rủi ro thanh khoản là điều cần được quan tâm bởi vì giá mua sẽ thay đổi. Để đánh dấu cho mình một vị trí riêng trên thị trường các nhà đầu tư có thể lấy báo giá từ nhiều đại lý và sau đó sử dụng giá chào mua tốt nhất làm giá trị mới cho vị trí.
Về những trái phiếu có tính thanh khoản thấp thì các nhà đầu tư có thể không dựa theo báo giá từ đại lý. Thay vào đó họ sẽ sử dụng mô hình để ước tính giá trị hợp lý của trái phiếu. Khi điều kiện thị trường thay đổi, giá thầu chênh lệch nên giá bán có thể thay đổi theo thời gian.
Những điều kiện thay đổi thị trường cũng có thể thay đổi tác động đến thanh khoản và mở rộng sự chênh lệch giá mua,bán do các nhà đầu tư chờ đợi trước khi thực hiện các vị thế mới. Thị trường dành cho các sản phẩm mới bạn đầu có thể ít thanh khoản và tính thanh khoản có thể cải thiện khi có nhiều nhà môi giới, đại lý quan tâm đến sản phẩm này. Để an toàn khi đầu tư vào trái phiếu có lãi suất cao bạn nên tìm hiểu những rủi ro về chúng.
Đặc trưng và nguyên nhân gây rủi ro tính thanh khoản trái phiếu
Đặc trưng
Luôn có một thị trường luôn sẵn sàng cho trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp hoặc đôi khi là loại trái phiếu khác. Một trong những rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải chính là không thể bán trái phiếu một cách nhanh chóng do công ty phát hành trái phiếu có thị trường nhỏ nên dẫn đến ít người mua và bán cổ phiếu.
Việc lãi suất thấp trong một đợt phát hành trái phiếu có thể ảnh hưởng đến sự biến động giá đáng kể cũng như tác động tiêu cực để tổng lợi nhuận của người nắm giữ trái phiếu khi bán. Giống như việc giao dịch trái phiếu trong một thị trường nhỏ, các nhà đầu tư có thể bị buộc phải nhận mức giá thấp hơn nhiều so với dự kiến khi bán vị thế của mình trong trái phiếu.
Rủi ro về tính thanh khoản của trái phiếu được đề cập đến khả năng nhà đầu tư bán tháo trái phiếu nhưng ở mức giá chấp nhận được phản ánh trong chênh lệch giá mua, bán. Sự khác biệt giữa giá mà người mua đang đấu thầu và giá mà người bán yêu cầu dành cho các đợt trái phiếu lớn được giao dịch một cách tích cực, với khoảng cách nhỏ tại ra tính thanh khoản cao.
Khi mức chênh lệch tăng thì đồng nghĩa giao dịch trái phiếu cũng ít đi và tính thanh khoản cũng tăng theo. Những trái phiếu có lãi suất cao đôi khi sẽ có độ thanh khoản kém hơn so với trái phiếu ở cấp độ đầu tư và cũng tùy thuộc vào công ty phát hành, điều kiện thị trường tại bất kỳ thời điểm nào.
Sự siết chặt về thanh khoản đã diễn ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính quy toàn cầu, với những quy định chặt chẽ hơn buộc các ngân hàng phải củng cố bảng cân đối kế toán và giảm tỷ lệ tiếp xúc với doanh nghiệp như tạo thị trường chứng khoán. Và kết quả các doanh nghiệp kinh doanh chính của ngân hàng không còn cung cấp thanh khoản cho thị trường, vì thế rủi ro thanh khoản đã chuyển từ ngân hàng sang người sở hữu cổ phiếu trái phiếu.
Dạo gần đây có một số quỹ có tiếng đã phá sản nên rủi ro thanh khoản đang rất được chú ý. Các nhà đầu tư lúc này đang tìm cách quản lý rủi ro thanh khoản và bảo vệ những danh mục đầu tư tránh khỏi thất bại tiếp theo, tuy nhiên không phải ai cũng có thể thực hiện được.
Nguyên nhân
Rủi ro tín dụng chính là khả năng xảy ra tổn thất bởi tình hình tài chính của công ty phát hành trái phiếu trở nên xấu đi trên thực tế hoặc nhận thức được điều đó. Có hai loại rủi ro tín dụng là rủi ro vỡ nợ và rủi ro hạ cấp.
- Rủi ro vỡ nợ là rủi ro thường thấy là khi công ty không thanh toán tiền lãi hoặc tiền gốc cho người nắm giữ trái phiếu theo như cam kết. Rủi ro này xảy ra đối với trái phiếu có lãi suất sẽ cao hơn so với trái phiếu ở cấp đầu tư. Những yếu tố như biến động của chu kỳ kinh doanh, đòn bẩy quá mức hoặc những mối đe dọa từ các đối thủ cạnh tranh có thể dẫn đến vỡ nợ. Nếu trường hợp công ty phát sản hoặc giải thể tuy rằng quyền lợi của trái chủ có thể được đảm bảo và các lãnh đạo cấp cao được quyền phân chia tài sản của công ty nhưng hiếm khi nào đủ tài sản để trả cho các người đầu tư. Đối với những trái phiếu của công ty vỡ nợ thì mức giá giao dịch ở mức rất thấp, nếu họ tiến hành giao dịch ở tất cả giao dịch thì tính thanh khoản có thể bị biến mất.
- Rủi ro hạ cấp: Việc hạ cấp là việc các cơ quan xếp hạng hạ cấp của một trái phiếu. Ví dụ sự thay đổi thứ hạng của Standard & Poor’s từ B sang C sẽ đi kèm với việc giá của trái phiếu có chiều hướng giảm. Trong một số trường hợp các nhà đầu tư dự đoán sự tụt hạng bằng cách đặt giá thầu xuống trước khi có công bố của cơ quan xếp hạng thực tế. Trước khi trái phiếu bị hạ cấp các cơ quan thường đặt chúng ở trạng thái “đồng hồ tín dụng” và chính điều này cũng gây ra sự giảm giá trái phiếu.
- Rủi ro lãi suất: Loại rủi ro này sẽ ảnh hưởng đến giá chứng khoán có thu nhập cố định, nhất là khi lãi suất tăng. Bởi vì mối quan hệ của trái phiếu là lãi suất là trái ngược nhau, khi lãi suất tăng thì giá trái phiếu giảm và ngược lại. Đối với những trái phiếu có thời gian đáo hạn càng dài thì rủi ro càng cao.
- Rủi ro kinh tế: Rủi ro này được diễn tả là sẽ làm ảnh hưởng đến trái phiếu khi xảy ra suy thoái kinh tế. Ví dụ điển hình vào năm 1990, khi GDP của Hoa Kỳ bị sụt giảm và kéo dài trong 3 quý liên tiếp dẫn đến giá trị gốc và tổng lợi tức của trái phiếu có lợi suất cao bị giảm đáng kể. Có thể thấy hầu như những trái phiếu có lợi suất cao đều dễ gặp những rủi ro kinh tế. Trong một cuộc suy thoái kinh tế, trái phiếu có lợi suất cao thường dễ mất giá trị hơn so với trái phiếu cấp đầu tư. Thay vì việc lo lắng vì các nhà đầu tư nắm giữ những trái phiếu có giá trị không cao thì họ có thể giao dịch chúng để lấy khoản nợ có chất lượng cao nhất ví dụ như Kho bạc Hoa Kỳ hay trái phiếu doanh nghiệp cấp đầu tư. Có thể nói “chuyên bay đến chất lượng” này đặc biệt ảnh hưởng đến những công ty phát hành có năng suất cao.
Qua bài viết này chúng mình đã chia sẻ các rủi ro về tính thanh khoản của trái phiếu đến với các bạn. Tuy rằng từ ngữ có phần khô khan và hơi khó hiểu nhưng đây là những kiến thức bạn cần có để đảm bảo cho việc đầu tư trái phiếu an toàn ơn. Nếu các bạn có thắc mắc hay cần tư vấn hãy liên hệ với chúng mình.
Chuyên viên tư vấn tài chính chứng khoán với hơn 7 năm kinh nghiệm. Mục tiêu chia sẻ kiến thức cùng mọi người tạo ra thu nhập ổn định trong tương lai.
