Trong lĩnh vực đầu tư tài chính thì không thể bỏ qua chỉ số ROE được các nhà giao dịch rất quan tâm. Chỉ số này giúp họ đánh giá hiệu suất của một doanh nghiệp, với các nhà đầu tư chuyên nghiệp họ dùng chỉ số này làm cơ sở để tham khảo trước khi ra một quyết định đầu tư nào đó. Và hơn thế nữa chỉ số ROE còn giúp bạn nhận diện lợi thế cạnh tranh bền vững của doanh nghiệp với các đối thủ trong ngành.
Vậy để tìm hiểu chỉ số ROE là gì và ý nghĩa mà chỉ số này mang lại cùng với những công thức liên quan. Bạn đang muốn tìm hiểu về chúng có thể tham khảo bài viết này của Nguontaichinh.com chia sẻ đến bạn. Vậy còn chần chừ gì nữa chúng ta hãy bắt đầu ngay thôi.
Mục lục
Chỉ số ROE là gì?
ROE được viết ngắn gọn của Return of Equity, chỉ số này còn được biết đến là tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu. Đây được xem là chỉ số quan trọng nó được ví như thước đo để đánh giá mức độ sử dụng hiệu quả tài chính của công ty bằng cách lấy lợi nhuận rồi chia cho vốn chủ sở hữu.
Chỉ số ROE hiển thị dưới dạng tỷ lệ phần trăm có thể lấy tỷ lệ tăng trưởng đem chia chia tỷ lệ duy trì thu nhập của công ty. Căn cứ vào ROE các nhà đầu tư sẽ dễ dàng đo lường được khả năng sinh lời của doanh nghiệp và hiệu quả trong việc tạo ra lợi nhuận.
Bên cạnh đó chỉ số ROE còn cho thấy khả năng doanh nghiệp biến các khoản đầu tư thành lợi nhuận. Từ đó các cổ đông sẽ biết được nguồn vốn của mình đã được sử dụng và sinh lời như thế nào từ đó đánh giá nó có hiệu quả hay không. Chỉ số ROE sẽ khác nhau tùy theo từng lĩnh vực và ngành nghề kinh doanh.
Ý nghĩa chỉ số ROE
Chỉ cần dựa vào chỉ số ROE là các doanh nghiệp có thể khiến các cổ đông khó tính vui lòng. Sau đây là ý nghĩa cụ thể của ROE:
- Các cổ đông sẽ biết được liệu rằng họ có thể nhận được phần lợi nhuận từ số tiền mà mình đóng góp thông qua việc mua cổ phiếu của công ty hay không.
- Để các cổ đông và các nhà đầu tư an tâm thì doanh nghiệp phải có khả năng tạo ra chi số ROE cao hơn lợi tức từ những khoản đầu tư có rủi ro thấp.
- ROE sẽ được đem so sánh với giá trị lịch sử và chỉ số ROE trung bình của ngành, việc làm này sẽ giúp người xem hình dung được đầy đủ khả năng sinh lời, hiệu quả trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp.
- ROE chính là kết quả của phép tính chia giữa thu nhập ròng và vốn chủ sở hữu, nếu thu nhập càng lớn thì ROE càng cao và lợi nhuận trên mỗi cổ phần sẽ cao hơn.
- Với việc khi so sánh chỉ số ROE của công ty với chỉ số ROE trung bình của ngành thì các nhà đầu tư sẽ xác định được lợi thế cạnh tranh. Chỉ số này cũng mang đến những thông tin về cách thức ban lãnh đạo công ty sử dụng nguồn vốn chủ sở hữu để phát triển doanh nghiệp.
Cách tính chỉ số ROE
Các bạn có thể áp dụng công thức sau để tính ROE cho doanh nghiệp:
ROE = Thu nhập ròng / Vốn chủ sở hữu trung bình mỗi cổ phiếu
Trong đó:
Thu nhập ròng sẽ được xác định trước khi trả cổ tức cho cổ đông phổ thông và sau khi trả cổ tức cho cổ đông ưu đãi và các khoản lãi vay. Dữ liệu này sẽ được trích từ báo cáo thu nhập của công ty. Nhà đầu tư có thể tính chỉ số ROE của bất cứ công ty nào nếu thu nhập ròng và vốn chủ sở hữu đều là số dương.
Vốn chủ sở hữu trung bình mỗi cổ phiếu là kết quả của việc tính cộng vốn chủ sở hữu ở đầu kỳ kế toán. Với đầu và cuối kỳ phải trùng với thời gian mà doanh nghiệp có thu nhập ròng. Dữ liệu này được trích ra từ bảng cân đối kế toán.
Ngoài ra chúng ta còn có thêm công thức tính tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu:
ROE= Tỷ lệ tăng trưởng bền vững / Tỷ lệ duy trì
Tỷ lệ duy trì = 1 – Tỷ lệ chi trả cổ tức cho cổ đông
Cách sử dụng ROE trong chứng khoán
Chỉ số ROE có thể được sử dụng với các mục đích khác nhau và sau đây chúng mình sẽ nói rõ hơn về vấn đề này.
Lựa chọn doanh nghiệp
Qua đó chúng ta sẽ áp dụng công thức để tính tốc độ tăng trưởng của công ty:
g = ROE * Tỷ lệ tái đầu tư
Trong đó:
g: Tốc độ tăng trưởng của công ty (%)
ROE: Tỷ lệ lợi nhuận của công ty trên vốn chủ sở hữu trung bình mỗi cổ phiếu
Tỷ lệ tái đầu tư (Retention Ratio): Tỷ lệ phần trăm lợi nhuận mà công ty giữ lại cho việc tái đầu tư sau khi chi trả cổ tức cho cổ đông.
Công thức tính tỷ lệ tái đầu tư = (1 – Tỷ lệ chi trả cổ tức)
Chúng ta sẽ áp dụng ngay vào ví dụ có công ty B có chỉ số ROE là 14%. Tỷ lệ chi trả cổ tức mỗi năm là 20% lợi nhuận. Vì vậy suy ra công ty sẽ dành 80% lợi nhuận cho việc tái đầu tư. Từ đó chúng ta sẽ có:
g = 14% * (1 – 20%) = 11.2%
Tương tự với công ty Z có chỉ số ROE là 14% nhưng tỷ lệ chi trả cổ tức lên đến 40%
g = 14% * (1 – 40%) = 8.4%
Lưu ý Bạn cũng cần cẩn trọng trong việc giả định về Retention ratio và ROE trong lâu dài. So sánh này sẽ cho thấy cổ phiếu B sẽ hấp dẫn hơn cổ phiếu Z bởi vì trong dài hạn tốc độ tăng trưởng của cổ phiếu B sẽ cao hơn. Nhưng nếu bạn thích tỷ lệ chi trả cổ tức cao hơn như cổ phiếu Z thì bạn phải chấp nhận đánh đổi tốc độ tăng trưởng.
Tuy nhiên phương pháp này chỉ mang lại cho chúng ta thêm góc nhìn từ chỉ số ROE và không mang ý nghĩa kết luận.
Đánh giá khả năng tạo ra giá trị cho cổ đông
Như đã được chúng mình đề cập ngay từ đầu thì phần giá trị mà cổ đông nhận được nó phụ thuộc phần lớn vào khả năng sử dụng một cách hiệu quả nguồn vốn của doanh nghiệp. Với cách so sánh ROE với chi phí sử dụng vốn cổ đông (Cost of Equity) là cách thường được sử dụng.
Khi các nhà đầu tư chấp nhận đầu tư vào một ngành rủi ro thì họ thường yêu cầu thêm một khoản gọi là “Premium” điều này dẫn đến chi phí sử dụng vốn lớn hơn. Nếu chỉ số ROE nhỏ hơn chi phí sử dụng vốn cổ đông có nghĩa là công ty đang hoạt động kém hiệu quả. Có lẽ các nhà đầu tư sẽ mong rằng tình hình được cải thiện nếu không người chịu thiệt cũng chính là họ.
Còn trường hợp ngược lại chỉ số ROE lớn hơn chi phí sử dụng vốn cổ đông có thể chứng minh được doanh nghiệp đang hoạt động tốt ngoài sự mong đợi của các cổ đông.
Nhận diện doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh bền vững
Đối với các doanh nghiệp đang đứng đầu thị ngành thì sẽ có lợi thế hơn về mặt công nghệ, quy mô sản xuất sẽ khiến giá vốn hàng bán trên mỗi đơn vị sản phẩm thấp hơn. Hơn nữa những doanh nghiệp có thương hiệu được nhận diện rộng rãi sẽ có quyền được thiết lập mặt bằng cao hơn những đối thủ khác. Sở hữu những lợi thế rõ ràng như vậy nên các doanh nghiệp sẽ có lợi nhuận cùng với chỉ số ROE cao hơn so với trung bình ngành.
Ví dụ Công ty sữa Vinamilk chắc hẳn ai cũng biết vì chắc chắn từ nhỏ đến lớn ai cũng đã từng sử dụng sản phẩm của công ty này. Các trang trại bò được nuôi theo tiêu chuẩn Global G.A.P điều này sẽ giúp Vinamilk xây dựng thương hiệu của mình lớn mạnh hơn và tạo thêm niềm tin với người tiêu dùng. Chiếm 55% thị phần nên sẽ là điều bình thường khi chỉ số ROE lên đến 40% cao hơn rất nhiều lần so với trung bình ngành thực phẩm có được là 16.4%.
Trong việc đầu tư thì việc các nhà đầu tư xác định được doanh nghiệp có tồn tại lợi thế cạnh tranh bền vững là điều hết sức quan trọng. Bởi vì nó quyết định phần lớn sự thành công trong mỗi khoản đầu tư của họ.
Thông qua ví dụ vừa rồi cho thấy ROE là một chỉ số tuyệt vời nhưng đôi lúc nó vẫn chưa phản ánh chính xác tình trạng của doanh nghiệp vì chỉ tiêu lợi nhuận và vốn chủ sở hữu rất dễ bị tác động. Để có thể hiểu rõ hơn bạn có thể phân chỉ số ROE thành nhiều chỉ số nhỏ qua mô hình Dupont.
Các yếu tố ảnh hưởng chỉ số ROE
Để thấy được các yếu tố ảnh hưởng chúng ta cần phân tách chỉ số ROE thành các yếu tố thành phần. Cụ thể như sau:
Từ đó cho thấy có 3 yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số ROE như sau:
- Tỷ suất lợi nhuận ròng:
Ta sẽ có công thức tính biên lợi nhuận ròng hy tỷ suất lợi nhuận ròng:
Tỷ suất lợi nhuận ròng = Lợi nhuận sau thuế / Doanh thu
Từ tỷ suất lợi nhuận ròng cho thấy doanh nghiệp có một đồng vốn trong tay sẽ thu được bao nhiêu lợi nhuận. Khi chỉ số này tăng chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả và đang có lợi thế khi tăng giá bán hoặc giảm chi phí trên mỗi sản phẩm.
- Vòng quay tài sản:
Ta sẽ có công thức về như sau:
Vòng quay tài sản = Doanh thu / Tổng tài sản
Vòng quay tài sản được xem là thước đo chuẩn xác nhất để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản của doanh nghiệp. Nếu vòng quay tăng chứng tỏ doanh nghiệp đang tạo ra được nhiều doanh thu hơn từ tài sản vốn có.
- Đòn bẩy tài chính:
Ta sẽ có công thức:
Đòn bẩy tài chính = Tổng tài sản / Vốn chủ sở hữu
Đòn bẩy tài chính thể hiện mối quan hệ của tổng tài sản và nguồn vốn có sẵn của doanh nghiệp. Khi đòn bẩy tăng chứng tỏ doanh nghiệp đang vay vốn bên ngoài nhiều hơn cho việc sản xuất và kinh doanh.
Chỉ với mô hình Dupont bạn có thể thấy bản chất của sự biến động chỉ số ROE với các dự đoán chính xác hơn chỉ số này trong những năm tới
Hạn chế khi sử dụng chỉ số ROE
Đôi khi không phải lúc nào chỉ số ROE cao quá cũng tốt và đôi lúc cũng có sự sai lệch, thay đổi do nhiều yếu tác động như lỗ trong dài hạn, nợ vay lớn, mua lại cổ phiếu.
Điểm hạn chế tiếp theo chính là ROE đó là không tính bao gồm các tài sản vô hình vào vốn chủ sở hữu của cổ đông. Tức là những thứ có giá trị như bằng sáng chế, nhãn hiệu hay bản quyền đều không được tính. Chính vì vậy mà chỉ số ROE sẽ có sự sai lệch dẫn đến khó so sánh với những công ty mà họ đã tính luôn tài sản vô hình.
Mỗi một nhà đầu tư có thể tính ra một chỉ số ROE khác nhau chỉ vì họ sử dụng các thành phần khác nhau cụ thể như sử dụng vốn chủ sở hữu trung bình hai kỳ, đầu kỳ, cuối kỳ,… Điều này dẫn đến sự không thống nhất và ra quyết định đầu tư không giống nhau.
Câu hỏi thường gặp
Sau khi đã phân tích những kiến thức cơ bản về chỉ số ROE chúng ta sẽ giải đáp các câu hỏi thường gặp.
Chỉ số ROE bao nhiêu là tốt?
Với câu hỏi này chúng mình cần biết doanh nghiệp của bạn thuộc lĩnh vực nào. Tùy vào mỗi ngành nghề , lĩnh vực mà sẽ có mức ROE trung bình tương ứng. Nên lưu ý bạn không thể sử dụng chỉ số ROE của công ty trong các lĩnh vực như lợi ích cộng đồng hay so sánh với mức trung bình của doanh nghiệp thuộc ngành xuất nhập khẩu.
Tóm lại bạn nên tập trung vào những doanh nghiệp có ROE bằng hoặc cao hơn mức trung bình với lĩnh vực mà công ty đang hoạt động.
Có một số nhà đầu tư còn xem tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đạt gần mức trung bình dài hạn của S&P 500. Với 14% là tỷ lệ có thể chấp nhận và thấp hơn 10% là tỷ lệ kém.
Mối quan hệ của ROE, ROA là gì?
Giống với ROE thì ROA cũng là một chỉ số được dùng để đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, khác ở chỗ là ROE tính trên vốn của chủ sở hữu còn ROA thì tính lợi nhuận trên tổng tài sản.
Mối quan hệ của ROE và ROA cũng đang được nhiều người quan tâm, chúng được xem xét qua hệ số vay nợ, nợ càng ít càng tốt. Ở trường hợp công ty có tỷ lệ giữa nợ trên vốn chủ sở hữu nhỏ hơn là tốt nhất.
Theo quy chuẩn quốc tế, một doanh nghiệp có đầy đủ năng lực tài chính sẽ có chỉ số ROE cao hơn 15% và ROA lớn hơn 7.5%
Chỉ số ROE quá cao có tốt không?
Với tâm lý chung thì có lẽ mọi người sẽ nghĩ chỉ số ROE càng cao càng tốt nhưng điều đó chỉ tốt khi thu nhập ròng lớn hơn nhiều so với vốn chủ sở hữu đầu tư bởi vì lúc này công ty đang phát triển cực kỳ mạnh mẽ. Tuy vậy ở trường hợp còn lại chỉ số ROE cao là do tài khoản vốn chủ sở hữu nhỏ hơn so với thu nhập ròng và điều này đã cho thấy nhiều rủi ro.
Cụ thể chỉ số ROE cao là do những lý do sau:
- Lợi nhuận không đồng nhất: Ví dụ có công ty A đã hoạt động không lợi nhuận trong vài năm. Những khoản lỗ mỗi năm được ghi nhận trong bảng cân đối kế toán và được hiển thị là “lỗ giữ lại” ở phần vốn chủ sở hữu. Chính vì các khoản lỗ là giá trị âm và đang làm giảm vốn của cổ đông. Với các năm gần đây công ty A làm ăn có lợi nhuận thì mẫu số tính toán trong ROE hiện tại là rất nhỏ do nhiều năm hoạt động thua lỗ điều này dẫn đến chỉ số ROE cao là không đúng.
- Tồn tại dư nợ: Đây cũng là một trong những lý do làm cho chỉ số ROE tăng cao. Nếu trường hợp công ty A vay với lãi cao nó có thể làm cho ROE tăng vì vốn chủ sở hữu bằng tài sản trừ dư nợ. Một khi công ty càng nhiều nợ thì vốn chủ sở hữu có thể giảm xuống.
- Thu nhập ròng âm: Chỉ số ROE cao có thể được tính là giả khi thu nhập ròng của công ty đang âm. Với những công ty đang có thu nhập ròng âm hay vốn chủ sở hữu âm thì không được tính chỉ số ROE.
- Một điều cần lưu ý đó là trong bất kỳ trường hợp nào khi ROE đang cực cao hoặc cực thấp thì đó là một trong những dấu hiệu đáng điều tra.
Trên đây là bài viết nói về chỉ số ROE cùng với những ý nghĩa và công thức tính ROE được Nguontaichinh.com vừa đem lại cho bạn. Hy vọng bạn có thể áp dụng những kiến thức này vào công việc một cách hiệu quả và ít sai sót nhất. Bất cứ phản hồi hay cần được tư vấn bạn hãy liên hệ với chúng mình để được giải đáp.
Chuyên viên tư vấn tài chính chứng khoán với hơn 7 năm kinh nghiệm. Mục tiêu chia sẻ kiến thức cùng mọi người tạo ra thu nhập ổn định trong tương lai.
